Hoe Camp Nou het duurzaamste voetbalstadion van Europa kan worden

Hoe werkt een thuisbatterij? De Barça-versie van energiebeheer

De energiemarkt lijkt de laatste jaren bijna net zo dynamisch als de transferzomer van FC Barcelona. Prijzen bewegen alle kanten op, nieuwe regels worden ingevoerd en consumenten zoeken steeds vaker naar manieren om slimmer om te gaan met energie. De thuisbatterij speelt daarin een steeds grotere rol. Maar hoe werkt zo’n batterij nu precies, en waarom lijkt het alsof hij voortdurend het spel probeert te lezen? Dat wordt duidelijk wanneer je kijkt naar hoe Frank Energie de aansturing organiseert.

De techniek achter de batterij: eenvoudig maar slim

De basis is verrassend eenvoudig. Frank Energie maakt via WiFi of 4G verbinding met de software van de batterijleverancier en kan zo drie hoofdopdrachten geven: laden, ontladen of niets doen. Alles gebeurt binnen de veiligheidsgrenzen die door de fabrikant zijn ingesteld — net zoals een trainer aanwijzingen geeft binnen de fysieke mogelijkheden van zijn spelers. De kracht zit dus niet in ingewikkelde hardware, maar in de manier waarop het systeem naar de markt kijkt en daarop reageert.

Twee strategieën: zelfconsumptie of handelen

Er bestaan grofweg twee manieren om een thuisbatterij aan te sturen: zelfconsumptie of handel. In landen waar salderen is afgeschaft, is zelfconsumptie vaak de beste strategie. De batterij probeert dan zo veel mogelijk van je eigen zonnestroom op te slaan en te gebruiken. Alleen wanneer stroomprijzen extreem laag zijn, wordt aanvullende energie uit het net gehaald. Worden de prijzen hoog, dan ondersteunt de batterij je huishouden, zodat je geen dure stroom hoeft in te kopen.

In Nederland ligt dit anders. Zolang salderen bestaat, maakt het financieel nauwelijks uit of je zonnestroom zelf gebruikt of teruglevert. Daardoor valt er veel meer winst te behalen op de energiemarkten. Frank Energie richt zich daarom vooral op handel, met nadruk op de onbalansmarkt — een markt die bijna even grillig kan zijn als een El Clásico waarin alles om kan slaan in een paar minuten tijd.

De onbalansmarkt: kansen benutten zoals een spelmaker

De onbalansmarkt wordt beheerd door TenneT, dat probeert het elektriciteitsnet continu in balans te houden. Wanneer er te veel of te weinig aanbod is, worden marktpartijen beloond of gestraft voor hun bijdrage aan het herstellen van evenwicht. Omdat weersomstandigheden en vraag constant veranderen, bewegen de prijzen daar extreem snel. Een Midea thuisbatterij bijvoorbeeld die op het juiste moment laadt of ontlaadt, kan daar direct op inspelen. De batterij opereert daarbij volledig autonoom en handelt uitsluitend in het voordeel van de eigenaar.

De rol van zonnepanelen: afhankelijk van de gekozen tactiek

Hoe zonnepanelen precies samenwerken met de batterij hangt af van de strategie. In handelsmodus kijkt de batterij uitsluitend naar prijssignalen en maakt het feitelijk niet uit of er op dat moment zonnestroom wordt opgewekt. Soms laadt de batterij zelfs terwijl zonnepanelen terugleveren — wat vreemd klinkt, maar financieel geen nadeel oplevert omdat de teruglever- en inkoopprijzen op dat moment gelijk zijn.

In zelfconsumptiemodus draait de batterij juist wél om het optimaal benutten van je eigen opwek. Zonnestroom wordt dan zo veel mogelijk opgeslagen, en het net wordt alleen gebruikt wanneer de prijzen gunstig zijn.

Strategie instellen: van behoudend tot agressief

Omdat niet elke gebruiker hetzelfde doel heeft, kun je bij Frank Energie de handelsstrategie zelf bepalen. Wie de batterij liever minder intensief gebruikt, kan kiezen voor een gematigde aanpak met ongeveer 1,4 cycli per dag. Dat is beter voor de levensduur. Wie gaat voor maximale opbrengst, kiest voor een agressievere strategie waarbij de batterij vaker laadt en ontlaadt. Ook bestaat de modus Zelfconsumptie Plus, vooral interessant in landen zonder saldering, maar in Nederland bruikbaar voor wie toch eigen opwek wil inzetten. Wel geldt dat volledige zelfconsumptie niet voldoet aan de voorwaarden voor btw-teruggave: daarvoor moet de batterij daadwerkelijk handelen.

Het algoritme: een coach die elke minuut het spel leest

De beslissingen van de batterij worden genomen door een algoritme dat elke minuut de markt analyseert. Het kijkt vooruit naar de EPEX-prijzen, volgt de intraday-markt en ontvangt de onbalansprijzen van TenneT met een minuut vertraging. Op basis van die gegevens voorspelt het wat er in het komende kwartier waarschijnlijk zal gebeuren en kiest het voor laden, ontladen of afwachten. Hoe verder het vooruitkijkt, hoe voorzichtiger het wordt. Hoe korter de horizon, hoe actiever het handelt. Zo ontstaat een balans tussen rendement en slijtage die gebruikers zelf kunnen finetunen.

Seizoenseffecten: zomer als kansenregen

In de zomermaanden kan de batterij vaak hogere opbrengsten realiseren dan in de winter. Dat komt door de combinatie van veel zonne-opwek en snel wisselende omstandigheden. Een voorbijdrijvende wolk kan de markt al op zijn kop zetten, wat de batterij kansen geeft om slim in te spelen op schommelingen. Daarom zijn opbrengsten in augustus bijvoorbeeld vaak twee keer zo hoog als in december.

De thuisbatterij als spelverdeler

Wie het geheel overziet, merkt dat een thuisbatterij eigenlijk functioneert als een goede spelverdeler op het middenveld. De batterij leest de markt, benut kansen, voorkomt dure fouten en zorgt dat je huishouden optimaal presteert. Het is energiemanagement op Champions League-niveau — maar dan vanuit je meterkast.